Điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng bằng liệu pháp Ozone qua da dưới hướng dẫn của chụp cắt lớp vi tính
Đau cột sống do nguyên nhân thoát vị đĩa đệm là bệnh lý phổ biến và gặp ở mọi đối tượng, đặc biệt ở người cao tuổi gây ảnh hưởng lớn trong sinh hoạt cũng như giảm hiệu suất lao động. Các nghiên cứu cho thấy khoảng 80-84% người lớn có ít nhất một lần đau lưng và một nửa số đó có kèm theo các triệu chứng của rễ thần kinh do bệnh lý đĩa đệm và 23% chuyển sang đau lưng mạn tính
Đại cương điều trị cột sống bằng Ozone.
Phương pháp điều trị các bệnh lý đau cột sống do đĩa đệm hiện nay rất đa dạng, từ mức độ nhẹ bằng vật lý trị liệu, phục hồi chức năng cho tới điều trị nội khoa, can thiệp tối thiểu và cuối cùng là phẫu thuật mở hoặc nội soi. Tuy điều trị nội khoa là ưu tiên hàng đầu trong điều trị giảm đau cột sống nhưng nhiều trường hợp ít đáp ứng, do vậy các biện pháp xâm lấn tối thiểu thường được chỉ định với mục tiêu điều trị thoát vị đĩa đệm và giảm đau bao gồm tiêm thẩm phân giảm đau rễ thần kinh bằng corticoid, các phương pháp phá hủy nhân nhầy đĩa đệm bằng xâm lấn tối thiểu qua danhư đốt nhiệt, laser, sóng cao tần hoặc sử dụng các chất gây tiêu và giảm thể tích nhân nhầy đĩa đệm như chymopapain, Discogel và đặc biệt là Ozone. Nguyên lý chung của các phương pháp này nhằm loại bỏ tình trạng tăng áp lực trong đĩa đệm, giúp thu hồi phần nhân nhầy thoát vị từ đó giải quyết được tình trạng chèn ép rễ và giảm đau. Các nghiên cứu cho thấy các phương pháp này đều cho hiệu quả tốt, làm giảm chỉ định phải phẫu thuật tuy vậy không có phương pháp nào tỏ ra ưu thế tuyệt đối và đặc biệt chi phí điều trị lớn cho mỗi liệu trình ngoại trừ liệu pháp điều trị bằng Ozone.
Lịch sử điều trị cột sống bằng Ozone.
Được tìm ra từ năm 1840, liệu pháp ozone đã được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau như công nghiệp, sinh hoạt, xử lý nước và thực phẩm… và đặc biệt trong lĩnh vực y tế với hiệu quả rõ ràng, chi phí thấp và rất ít tác dụng phụ. Từ đó đến nay nhiều thử nghiệm lâm sàng được tiến hành nhằm tìm ra cơ chế hoạt động, tác dụng sinh học của liệu pháp Ozone vàáp dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý tim mạch, nhiễm trùng, da liễu, tiêu hoá, tiết niệu, hô hấp, thần kinh… và đặc biệt được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực cơ xương khớp mà tiêu biểu là điều trị thoát vị đĩa đệm, giảm đau cột sống.
Cơ chế điều trị cột sống bằng Ozone.
Cơ chế hoạt động của Ozone trong giảm thể tích đĩa đệm thoát vị cũng như giảm đau cột sống đã được nhiều nghiên cứu thực nghiệm ở mức độ tế bào (invivo), trên động vật cũng như trên bệnh nhân. Do phá vỡ các proteoglycan trong nhân đĩa đệm làm mất nước dẫn tới giảm thể tích nhân nhầy song song với cơ chế ức chế quá trình viêm từ đó làm giảm đau và giảmcác triệu chứng lâm sàng[2].Liệu pháp Ozone điều trị thoát vị đĩa đệm và giảm đau cột sống được áp dụng trên thế giới từ những năm 80 và mở rộng vào thập kỷ 90 khi máy chụp cắt lớp vi tính và C-arm được phổ biến rộng rãi đã làm tăng hiệu quả điều trị, rút ngắn thời gian tiến hành can thiệp và đảm bảo an toàn cho người bệnh.
Ứng dụng trên thế giới điều trị cột sống bằng Ozone.
Hiện nay việc sử dụng liệu pháp Ozone trong bệnh lý đĩa đệm- cột sống được ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới đặc biệt ở Ý, Tây Ban Nha, Canada, Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Braxin[3]. Tại châu Âu, trong khoảng 20 năm trở lại đây liệu pháp Ozone đã điều trị cho 15.000 bệnh nhân bị đau lưng [4] với kết quả tốt. Thậm chí Bocci thu thập số liệu của tất các các nghiên cứu và số liệu tại các bệnh viện và cơ sở điều trị tại Italy cho thấy tổng số lượng bệnh nhân được điều trị lên tới 63.000 với 80% cho kết quả tốt. Một nghiên cứu phân tích tổng hợp của Magalhaes trên 117 nghiên cứu điều trị Ozone trong bệnh lý đĩa đệm và cột sống với 7 nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên cho thấy điều trị Ozone có độ tin cậy cao (mức độ IB và IC) đồng thời tỷ lệ biến chứng rất thấp so với các phương pháp điều trị khác tương đương [5].
Ứng dụng tại Việt nam điều trị cột sống bằng Ozone.
Tại Việt Nam hiện nay, đau cột sống do nguyên nhân thoát vị đĩa đệm là một trong các bệnh lý phổ biến trong cộng đồng. Tuy nhiều bệnh viện đã ứng dụng các biện pháp điều trị đa dạng nhưng cho tới nay tại Việt Nam, chưa có một bệnh viện nào ứng dụng liệu pháp Ozone trong điều trị bệnh lý thoát vị đĩa đệm cũng như chưa có danh mục điều trị của Bộ Y tế. Dựa vào hiệu quả của phương pháp đã được chứng minh và áp dụng rộng rãi trên thế giới đồng thời nếu triển khai sẽ không cần đầu tư nhiều trang thiết bị do có thể kết hợp được các máy móc hiện có của bệnh viện (máy chụp cắt lớp vi tính, C-arm…), trung tâm kỹ thuật cao và tiêu hóa của bệnh viện được giao nhiệm vụ nghiên cứu và đánh giá tính khả thi của phương pháp điều trị mới, quy trình tiến hành và áp dụng điều trị thử trên bệnh nhân.
Người bệnh đang được điều trị bằng phương pháp mới Tiêm Ozone vào cột sống trong điều trị thoát vị đĩa đệm
Tại Trung tâm Kỹ thuật cao và Tiêu hóa Hà nội
Được sự đồng ý của Bộ Y tế cho phép tiến hành thí điểm trên hàng trăm bệnh nhân nhằm đánh giá hiệu quả ban đầu, xây dựng quy trình điều trị cũng như xem xét khả năng áp dụng của phương pháp, bệnh viện đã tiến hành nghiên cứu thử nghiệm áp dụng liệu pháp ozone trong điều trị thoát vị đĩa đệm và giảm đau cột sống tại trung tâm kỹ thuật cao và tiêu hóa của bệnh viện. Kết quả sơ bộ cho thấy đây là phương pháp điều trị có chi phí thấp, hiệu quả điều trị tương đối tốt (70-80% các trường hợp đáp ứng tốt với điều trị), chi phí điều trị thấp và đặc biệt tỷ lệ biến chứng gần như không có. Hơn thế nữa,được sự hỗ trợ của bệnh viện, Sở Y tế và Thành phố Hà Nội nhằm mục tiêu đánh giá sâu hơn về kỹ thuật, theo dõi hiệu quả lâu dài cũng như mong muốn trở thành cơ sở đào tạo có chất lượng trong tương lai, trung tâm kỹ thuật cao và tiêu hóa đã được lựa chọn để tiếp tục triển khai đề tài nghiên cứu cấp thành phố năm 2019-2021về điều trị thoát vị đĩa đệm bằng liệu pháp Ozone.
Hiện nay liệu pháp Ozone qua da trong điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng dưới hướng dẫn của cắt lớp vi tính đã và đang được triển khai thường quy tại trung tâm kỹ thuật cao. Các bệnh nhân kém đáp ứng điều trị nội khoa được khám lâm sàng và lựa chọn điều trị nếu có triệu chứng hoặc/và chèn ép rễ kèm theo hình ảnh thoát vị đĩa đệm mức độ nhẹ đến trung bình khi chụp cộng hưởng từ. Sau điều trị, bệnh nhân được hẹn tái khám và theo dõi sau 3, 6 tháng, các kết quả thu được cho thấy tỷ lệ đáp ứng tốt khoảng 70% các trường hợp, tương tự như các tác giả khác[5], mức độ đau giảm đáng kể theo thang điểm VAS và ODI đồng thời tỷ lệ biến chứng gần như không có, đặc biệt khi so sánh với phương pháp tiêm thẩm phân rễ bằng corticoid đang sử dụng phổ biến hiện nay.
Hình 1: Máy chụp cắt lớp vi tính và máy tạo ozone y tế đang sử dụng tại trung tâm kỹ thuật cao và tiêu hoá, bệnh viện St Paul
Tài liệu tham khảo.
1. Hoy, D., et al., The Epidemiology of low back pain. Best Pract Res Clin Rheumatol, 2010. 24(6): p. 769-81.
2. Niu, T., et al., Therapeutic Effect of Medical Ozone on Lumbar Disc Herniation. Med Sci Monit, 2018. 24: p. 1962-1969.
3. Bocci, V., et al., The usefulness of ozone treatment in spinal pain. Drug Des Devel Ther, 2015. 9: p. 2677-85.
4. Giurazza, F., et al., Intradiscal O2O3: Rationale, Injection Technique, Short- and Long-term Outcomes for the Treatment of Low Back Pain Due to Disc Herniation. Can Assoc Radiol J, 2017. 68(2): p. 171-177.
5. Magalhaes, F.N., et al., Ozone therapy as a treatment for low back pain secondary to herniated disc: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Pain Physician, 2012. 15(2): p. E115-29.