Đau khớp vai là triệu chứng khá thường gặp ở người tuổi trung niên, đặc biệt là phụ nữ. Có khá nhiều nguyên nhân gây đau khớp vai, trong đó có những nguyên nhân khá hiếm gặp mà đôi khi việc chẩn đoán và điều trị thường ở giai đoạn muộn. Bệnh lý u sụn màng hoạt dịch (synovial osteochondromatosis) được phát hiện và mô tả chủ yếu trong các khớp như khớp gối, khớp háng, khớp vai,…Việc hình thành u sụn ở khu vực ngoài khớp khá hiếm gặp và đặc biệt là khớp vai. Bài viết này xin giới thiệu trường hợp lâm sàng khá hiếm gặp của tổn thương này. Trân trọng !
Giới thiệu ca lâm sàng
Bệnh nhân nữ 39 tuổi, đến khám vì tiền sử đau khớp vai phải nhiều năm, có xu hướng ngày càng trầm trọng hơn. Bệnh nhân không có tiền sử chấn thương, biên độ vận động vai bình thường nhưng xuất hiện đau khi thực hiện các động tác đưa tay qua đầu, đôi khi đau về đêm. Tiền sử bệnh lý khác không có gì đặc biệt.
Thăm khám lâm sàng cho thấy không có bất thường vùng quanh khớp vai, không có teo cơ, biên độ vận động chủ động bình thường nhưng xuất hiện đau ở cuối cung vận động, đặc biệt các động tác dạng và xoay vai. Vai trái của bệnh nhân hoàn toàn bình thường.
Phim X quang thường quy cho thấy hình ảnh cản quang tập trung vị trí gân chóp xoay cũng như có hình ảnh u sụn tự do ở vị trí khoang dưới mỏm cùng vai.
Hình ảnh U sụn màng hoạt dịch trên phim X quang
Phim chụp cộng hưởng cho thấy có hình ảnh nhiều cấu trúc canxi hóa khu vực khoang dưới mỏm cùng vai, nghĩ tới u sụn màng hoạt dịch (synovial chondromatosis). Hình ảnh cộng hưởng từ cho thấy có đụng dập và phù của gân chóp xoay.
Hình ảnh MRI u sụn màng hoạt dịch khoang dưới mỏm cùng vai
Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật với chẩn đoán u sụn màng hoạt dịch khoang dưới mỏm cùng vai. Thăm khám qua nội soi cho thấy khớp vai bình thường, không có tổn thương của chỏm xương cánh tay, ổ chảo, sụn viền, gân nhị đầu, … và không có u sụn (loose body) trong khớp. Thăm khám khoang dưới mỏm cùng vai cho thấy hình ảnh màng hoạt dịch viêm, đụng dập gân trên gai và có nhiều u sụn trong khoang dưới mỏm cùng vai, trong đó sụn lớn nhất có kích thước 7x3 cm. Một số sụn nhỏ còn nằm trong màng hoạt dịch càng khẳng định chẩn đoán u sụn màng hoạt dịch (synovial osteochondromatosis) về mặt đại thể. Các u sụn được lấy qua mở rộng ngõ bên của nội soi, màng hoạt dịch viêm được cắt bỏ, lấy bỏ tổ chức thoái hóa và tạo hình lại mỏm cùng vai (acromioplasty)
Hình ảnh u sụn qua nội soi khớp vai
Bàn luận
Có khá nhiều các báo cáo về tổn thương u sụn màng hoạt dịch ở các khớp như khớp gối, khớp háng, khớp khuỷu, khớp cổ tay, khớp cổ chân và khớp vai trong đó khớp vai là khớp ít gặp nhất. Tác giả Bloom và Pattinson thông báo 10 ca khớp vai trên 191 bệnh nhân u sụn màng hoạt dịch các khớp hay tác giả Milgram và Hadesman thì gặp 6 ca khớp vai trên 30 bệnh nhân u sụn màng hoạt dịch. Năm 1988 Milgram và Hadesman lần đầu tiên mô tả ca lâm sàng u sụn màng hoạt dịch khoang dưới mỏm cùng vai. Cho tới hiện nay, có 7 tác giả trên thế giới thông báo về 7 bệnh nhân và 8 khớp vai có tổn thương u sụn màng hoạt dịch khoang dưới mỏm cùng vai (1 trường hợp bị u sụn khoang dưới mỏm cùng vai cả hai bên). Có 2 tác giả thực hiện mổ mở (năm 1988 và 1995) còn lại tất cả đều can thiệp qua nội soi với kết quả tốt. Có 6 trường hợp phải thực hiện khâu phục hồi tổn thương gân chóp xoay. Tất cả các trường hợp đều cho kết quả tốt sau phẫu thuật.
Có rất nhiều nguyên nhân đau khớp vai, có những nguyên nhân phổ biến nhưng cũng có những nguyên nhân hiếm gặp. Tổn thương u sụn màng hoạt dịch khoang dưới mỏm cùng vai là 1 trong những nguyên nhân hiếm gặp. Việc chẩn đoán hiện tại khá dễ dàng và chính xác, việc can thiệp qua phẫu thuật nội soi cho kết quả tốt.